Cudzysłowy
Rodzaje cudzysłowów
W polskich tekstach najczęściej spotyka się następujące rodzaje cudzysłowów:
Cudzysłowy apostrofowe. Są zalecane do używania jako cudzysłowy podstawowe. Jednak niektórzy typografowie uważają, że jeżeli cudzysłowów apostrofowych jest dużo obok siebie (np. dużo krótkich wyrazów objętych cudzysłowami), to nie wygląda to zbyt estetycznie. Dlatego dopuszczalne jest używanie jako cudzysłowów postawowych cudzysłowów ostrokątnych niemieckich.
Cudzysłowy przecinkowe. Składają się z przecinka jako cudzysłowu otwierającego i przecinka frakcji górnej (apostrofu) jako cudzysłowu zamykającego. Cudzysłowy przecinkowe były używane jako cudzysłowy drugiego stopnia, to znaczy jako cudzysłowów umieszczane w tekście już objętym cudzysłowami. Współcześnie cudzysłowy przecinkowe praktycznie nie są używane.
Cudzysłowy ostrokątne francuskie. Są używane do wyodrębniania znaczeń (w pracach naukowych i słownikach) i do wyodrębniania partii dialogowych i przytoczeń (głównie w utworach poetyckich).
Cudzysłowy ostrokątne niemieckie. Są używane jako cudzysłowy drugiego stopnia lub jako cudzysłowy podstawowe (w zastępstwie cudzysłowów apostrofowych).
Cudzysłowy definicyjne. Zwane są także łapkowymi i są używane do wyróżniania definicji znaczeniowych wyrazów i połączeń wyrazowych.
Postać graficzna cudzysłowów
Prawidłową postacią graficzną cudzysłowów apostrofowych są dwa przecinki jako cudzysłów otwierający (U+201E, double low-9 quotation mark) i dwa przecinki we frakcji górnej jako cudzysłów zamykający (U+201D, right double quotation mark). Natomiast nieprawidłową postacią graficzną cudzysłowów apostrofowych jest znak bis, oznaczający cale i sekundy kątowe (U+2033, double prime) czy pseudcudzysłów, pozostałość po cudzysłowie ze standardu
Pomiędzy cudzysłowy (każdy ich rodzaj) a tekst można wstawić spację włoskową
Eliminowanie i zastępowanie cudzysłowów
Geoffrey Dowding [Finer Points in the Spacing & Arragement of Type ] uważa, że cudzysłowy zmniejszają czytelność tekstu w którym są używane. Jeśli tylko jest to możliwe powinny być eliminowane lub zastępowane innymi środkami wyrazu. Na podobnym stanowisku stoją: Jan Tschichold [The Form of the Book: Essays On the Morality of Good Design], Robert Bringhurst [The Elements of Typographic Style] czy Andrzej Markowski [Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN].
W przypadku przytaczania tytułów książek, artykułów, utowrów, rozdziałów, nazw dzieł artystycznych czy statków można użyć kursywy, natomiast tytuły gazet i czasopism należy pozostawić w cudzysłowach (np. »We wczorajszej „Przyjaciółce” ukazał się artykuł Pierwsza fala.«). Kursywą można także składać cytaty (np. »Nigdy czegoś takiego nie widziałem! – wykrzyknął Marek.«). W przypadku, gdy cytat występuje po dwukropku, a koniec cytatu da się jednoznacznie wskazać, cudzysłowów czy kursywy można w ogóle nie stosować (np. »Autorem słów: Oto skutki znajomości kobiet z poezji! jest Bolesław Prus.«).
[wersja 2023-08-18]
