Odmiany krojów

Odmiana kroju pisma różnicuje pisma jednego kroju ze względu na grubość, szerokość i pochylenie. Zbiór odmian jednego kroju pisma nazywany jest rodziną kroju pisma.

Grubość

Do określania grubości kroju pisma w polskiej typografii historycznie stosuje się pomiar pierwszej pionowej kreski (w jej połowie) litery n w stopniu 10 punktów. Na tej podstawie wyróżnia się na przykład pismo bardzo cienkie, pismo cienkie, pismo zwykłe, pismo półgrube, pismo grube czy pismo bardzo grube.

Współcześnie nikt tego systemu w Polsce nie używa. Używana jest nomenklatura angieleskojęzyczna. Do określania grubości kresek znaków używa się między innymi następujących określeń: thin, light, regular, book, medium, bold, black, czy heavy. Ponadto używane są modyfikatory takie jak: demi, semi, ultra, extra itp. Problem polega na tym, że nie istnieją żadne zasady pozwalające na określenie, jaka nazwa danej odmianie powinna być przyporządkowana. Panuje zupełna dowolność i uznaniowość.

Szerokość

Do określania szerokości kroju pisma w polskiej typografii historycznie stosuje się pomiar długości słowa OHamburgefonsz (w podstawie) w stopniu 10 punktów. Na tej podstawie wyróżnia się na przykład pismo bardzo wąskie, pismo wąskie, pismo normalne, pismo szerokie czy pismo bardzo szerokie.

Podobnie jak w przypadku określeń grubości pisma, do opisywania szerokości pisma w Polsce nie używa się polskich nazw znormalizowanych (wynikających z pomiarów), a angielskojęzycznych arbitralnych określeń. Stosowane są następujące nazwy: narrow, condensed, thin, compressed, compact, extended, expanded. Modyfikatory to: extra czy ultra.

Pochylenie

Kursywa to pismo odmiany pochylonej towarzyszące pismu odmiany prostej. Można wyróżnić trzy sposoby takiego przyporządkowania:

• Antykwom renesansowym i barokowym (wersje proste) przyporządkowane są kroje wzorowane na kancelaresce (wersje pochyłe). Taka odmiana w języku angielskim jest nazywana italic, w języku polskim nazywana jest italiką.

• Pochylenie powstaje poprzez zmianę nachylenia kresek głównych w stosunku do linii pisma, z właściwymi korektami kształtu znaków (na ogół niewielkimi). Taka odmiana w języku angielskim jest nazywana oblique, w języku polskim można ją nazwać obliką.

• Pochylenie jest w swoim charakterze czymś pośrednim pomiędzy italiką a obliką. Jest to sposób bardzo użyteczny, gdyż nawet bardzo długie fragmenty tekstu wyróżnione w ten sposób są dobrze czytelne. Taka odmiana nie ma jeszcze nazwy ani w języku polskim ani w angielskim.

Istnieje dość duże zamieszanie w nazewnictwie dotyczącym kursyw. Po pierwsze, w języku polskim odmiana oparta na kancelaresce nazywana jest nieprawidłowo italikiem, co jest kalką z języka angielskiego (prawidłowo powinna być nazywana italiką). Po drugie, w języku angielskim odmiana powstała tylko przez nachylenie kresek głównych znaków jest bardzo często nazywana italic (a powinna być nazywane oblique).

[wersja 2024-03-26]