Tytuł na grzbiecie

Polska

W Polsce historycznie tytuły na grzbietach książek były umieszczane od dołu do góry.

Sprawa była prosta i oczywista aż do początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Wtedy to Państwowe Wydawnictwo Naukowe zaczęło drukować tytuły odwrotnie, to znaczy od góry do dołu. Ponieważ PWN było wtedy najpoważniejszym wydawcą na rynku, inne wydawnictwa również zaczęły stosować ten nowy sposób. Uwieńczeniem tego procesu była publikacja Polskiej Normy w roku 1978.

Inne kraje

Międzynarodowa norma ISO 6357:1985 »Spine titles on books and other publications« (Tytuły na grzbietach książek i innych publikacji) ustala, że »tytuł na grzbiecie powinien być czytelny od góry do dołu«.

Ponadto amerykańska organizacja NISO (National Information Standards Organization), akredytowana przez ANSI (American National Standards Institute), czyli instytucję ustalająca normy, zatwierdziła w roku 1997 dokument Z39.41-1997 (S2015) »Placement Guidelines for Information on Spines« (Wskazówki dotyczące umieszczania informacji na grzbietach). Według niego »dla alfabetów łacińskich tytuł ma być czytelny od lewej do prawej kiedy dzieło jest położone płasko okładką do góry«. Czyli kiedy książka stoi pionowo, tytuł powinien biec od góry do dołu.

Nie we wszystkich krajach wydawcy stosują się do tych norm. W większości krajów Europy kontynentalnej (z wyjątkiem krajów skandynawskich i Niderlandów), Ameryki Łacińskiej i francuskojęzycznej Kanady, tekst na grzbiecie biegnie od dołu do góry.

Argumenty

Najczęściej przytaczaną przesłanką za wersją od dołu do góry jest bardziej naturalny sposób czytania tekstów od lewej do prawej z góry do dołu (kiedy książki są ustawione alfabetycznie na półce).

Argumentem za wersją od góry do dołu jest to, że jeśli książka leży płasko, okładką do góry, to tekst na grzbiecie jest ustawiony od lewej do prawej (da się go łatwo przeczytać).

Co robić

Czy stosować się do normatywy (od góry do dołu), czy pozostać wiernym tradycji (od dołu do góry)? W sytuacji, gdy argumenty za poszczególnymi rozwiązaniami są zasadniczo równoważne, po prostu trzeba się na coś zdecydować. A skoro odpowiednie instytucje postanowiły sprawy uporządkować wydając spójne normy, dostosujmy się do tego. Czas skończyć z bałaganem na półkach i konsekwentnie umieszczać tytuły na grzbietach książek od góry do dołu.

[wersja 2023-09-28]